Regeneratief leesvoer: de 8 best gelezen verhalen van 2023
Van boeren die op honderden hectare de natuur herstellen tot wollen truien die verspilling tegengaan: dit waren de best gelezen verhalen van 2023. Stuk voor stuk laten ze zien dat regeneratie mogelijk is. Dus duik erin en laat je inspireren!

1) Herman Wijffels: “Het idee dat wij het beter weten dan de natuur moeten we loslaten”
Met de kennis die we nu hebben moeten we weer intelligent gebruik gaan maken van de natuurlijke systemen van de Aarde, stelt econoom Herman Wijffels. Zijn hoopvolle visie op de toekomst maakte dit jaar flink wat los en belandde op nummer één:
“De komende tijd staat in het teken van versterken, in plaats van verzwakken, van de Aarde als bron en drager van al het leven”, deelt Wijffels. “In plaats van organiseren van bovenaf, gaan we dat nu van onderop doen. In plaats van putten uit voorraden, oogsten uit de stroom. Niet langer het financieel kapitaal dienen, maar dat kapitaal ons laten dienen. We leven dan in een maatschappelijk model met meer autonomie, en meer verbinding met elkaar en met de Aarde. We zijn letterlijk meer geaard. Van een systeem dat ten koste ging van het leven, gaan we dan naar een systeem dat voedend en ondersteunend is aan het leven. Dat is toch een geweldig perspectief?”
Benieuwd naar de rest van het interview? Lees ons best gelezen verhaal van 2023.

2) Op ruim 200 hectare boeren Arjen en Winny van Buuren regeneratief
“Samenwerken met de natuur is voor mij net als ademen: de gewoonste zaak van de wereld”, vertelt regeneratief boer Arjen van Buuren in dit populaire verhaal. Samen met zijn vrouw Winny runt hij op ruim 200 hectare gepachte grond drie regeneratieve boerderijen met zowel akkerbouw als veeteelt. Het stel sluit kringlopen, creëert biodiversiteit, voedt de bodem en bouwt aan de lokale keten. Gewoon met z’n tweeën. En elke dag om vijf uur “scheien ze ermee uit”.
“We zaaien onze granen, quinoa en zonnebloemen in en komen vervolgens pas weer terug met de oogst. Verder hoeven we er niks aan te doen, zelfs niet beregenen”, vertelt Arjen. Dit komt omdat hij en Winny de bodembiologie al jaren centraal stellen. “Dat is het belangrijkste productiekapitaal dat je als boer hebt, want het bodemleven verzorgt jouw gewassen. Het is echt geen rocket science, alleen de agro-industrie wil er niet aan, want aan regeneratieve landbouw valt voor hen niks te verdienen.”
Meer weten? Lees – net zoals talloze anderen – ons interview met Arjen en Winny van Buuren.

3) Louise Vet: “De natuur is al 3,8 miljard jaar bezig om met de beste oplossingen te komen”
Ondanks de uitdagingen waar we voor staan, is ecoloog Louise Vet optimistisch dat we met regeneratieve landbouw het tij kunnen keren. Want zodra we samen beginnen te werken met de natuur, komt zij met de beste oplossingen. “Zie het als een research & development-afdeling die al 3,8 miljard jaar bezig is”, aldus Louise. “Een stapje terugdoen en met enige bescheidenheid, en verwondering, naar het overige leven op Aarde kijken, zou ons goed doen.”
Meer weten over hoe we landbouw, natuur en biodiversiteit kunnen verenigen? Lees het hele interview met Louise Vet, dat velen inspireerde.

4) Piet van IJzendoorn is al 42 jaar biodynamisch boer
In zijn ruim vier decennia als biologisch-dynamisch boer, zag Piet van IJzendoorn keer op keer hoeveel het oplevert als je samenwerkt met de natuur en handelt vanuit vertrouwen in de natuurlijke dynamiek. “Iedereen zei tegen ons: zonder kunstmest en pesticiden ga je het op 50 hectare in Flevoland nooit redden. Inmiddels zijn we tientallen mooie oogsten verder en is onze bodem gezonder dan ooit.”
“Het belangrijkste kenmerk van biologisch-dynamische landbouw is dat je werkt vanuit wat er in de natuur mogelijk is, in plaats van dat je jouw wil oplegt aan het land”, vertelt Piet. “Vaak wordt het weggezet als iets zweverigs, omdat de stand van de zon en de maan de groei- en oogstkalender beïnvloeden, maar de kern is hartstikke down to earth. Namelijk: dat je als boer werkt vanuit de overtuiging dat de natuur ontzettend veel te bieden heeft. En dus dat je de natuur niet moet onderdrukken met allerlei externe inputs, maar juist de ruimte moet geven en moet ondersteunen.”
Waarom dit zo goed werkt, ontdek je in het populaire pioniersverhaal van Piet van IJzendoorn.

5) Reina Ovinge: “Elk jaar gaat 1,2 miljoen kilo Nederlandse wol verloren omdat schapenboeren er geen fatsoenlijke prijs voor kunnen krijgen”
We kopen bergen plastic kleding en gooien tegelijkertijd bergen Nederlandse wol weg. Door deze wol voor een eerlijke prijs in te kopen, en daar vervolgens in Nederland truien, vesten en sokken van te maken, wil Reina Ovinge van The Knitwit Stable het tij keren.
Tevens heeft Reina zelf een kleine kudde schapen, die op holistische wijze grazen. “Dit houdt in dat je ze steeds naar een nieuw stukje weide verplaatst, waardoor de bodem niet uitgeput raakt, maar juist opbloeit”, legt Reina uit. Verder kiest The Knitwit Stable voor kruidenrijk grasland, maken ze géén gebruik van kunstmest en pesticiden, werken ze samen met Nederlandse schapenboeren, verwerken ze de wol in Europa tot garen en worden de truien en vesten in Nederland gebreid. Reina: “Nu is het zaak dat true pricing de norm wordt. Zodat lokaal, eerlijk en ecologisch ook financieel de meest logische opties worden.”
Het verhaal van Reina inspireerde er dit jaar flink op los. Heb jij het al gelezen?

6) Wat is regeneratieve landbouw?
Regeneratieve landbouw heeft de potentie om een voedselsysteem te creëren dat helend is voor mens, dier en natuur. En dat is precies wat we – gezien de vele ecologische en sociale crises – nodig hebben. Maar hoe werkt deze gifvrije landbouw die landschap en gemeenschap herstelt precies? Wat valt er allemaal onder? En wat niet?
Je leest het in onze longread, die veel mensen dit jaar hielp om zich in dit belangrijke thema te verdiepen.

7) Jaap Fris en Niels Moshagen kiezen voor de commons
Ruim anderhalf jaar geleden kwamen Jaap Fris en Niels Moshagen aan op een verlaten melkveehouderij in Empe. Inmiddels vind je op het erf van Erve Kiekebos een regeneratieve groentetuin, zijn er honderden bessenstruiken geplant, lopen er drie runderen rond én heeft de boerderij ruim 160 mede-eigenaren gevonden. Dat moeten er de komende jaren nog ongeveer tien keer zoveel worden.
“Veel mensen vragen aan ons: hoe ga je in hemelsnaam een boerderij runnen met zoveel mede-eigenaren?”, deelt Jaap. “Maar volgens mij moet je het omdraaien. Dit zijn allemaal mensen die willen dat deze boerderij een succes wordt. De vraag zou dus moeten zijn: hoe kunnen we ervoor zorgen dat ze in hun kracht komen te staan? Zodat ze verantwoordelijkheid willen nemen voor iets op de boerderij waar zij goed in zijn.”
Meer weten over hoe je een regeneratieve commons-boerderij runt? Je leest het in dit populaire pioniersverhaal.

8) Pablo Tittonell: “Met regeneratieve landbouw kun je prima de wereld voeden”
Kan regeneratieve landbouw een groeiende wereldbevolking voeden? Volgens hoogleraar agro-ecologie Pablo Tittonell is het de enige manier. Dat zit zo:
“West-Europa en de Verenigde Staten, de meest productieve gebieden ter wereld die per hectare 6 tot 7 ton uit de grond persen, produceren op industriële wijze gezamenlijk 12,5 procent van alle calorieën”, legt Pablo uit. “Als je hun productie zou verdubbelen – wat ecologisch rampzalig zou zijn – kom je uit op 25 procent van de totale voedselproductie. Terwijl de minst productieve gebieden, zoals de landen in Afrika ten zuiden van de Sahara, gezamenlijk nu al 15 procent van het voedsel produceren. Als je dat zou verdubbelen, van één naar twee ton per hectare, zit je op dertig procent.”
Dit lukt niet met intensivering, maar juist met regeneratie, weet Pablo: “In deze landen is de bodem zodanig gedegradeerd dat pesticiden en kunstmest niet werken. Je moet de ecologie centraal stellen. Plus, in deze gebieden groeit de wereldbevolking het hardst en dus is het ook veel logischer om het voedsel daar waar het nodig is te produceren.”
Meer weten? Laat je, net zoals vele lezers dit jaar, inspireren door het pioniersverhaal van Pablo Tittonell.
Deze verhalen haalden de top 8 net niet, maar zijn het lezen meer dan waard:
- Inheems leider Dadá en criminoloog Tim Boekhout van Solinge beschermen de Amazone samen tegen ontbossing
- Ecoloog Willem Ferwerda herstelt met Commonland landschappen van ruim 100.000 hectare
- Boerin Marrit Kyung Ok Schakel kent de kracht van diversiteit
- Natuurfilosoof Matthijs Schouten pleit voor een wezenlijk samenwerken met de Aarde
- Milieujurist Jessica den Outer zet zich in voor een wereld waarin rivieren en bossen rechten hebben
- Joanne Malotaux en Johannes Regelink namen een oude melkveehouderij over en zit middenin de regeneratieve transitie
- Volgens Michel Scholte hebben we ‘echte prijzen’ nodig om verandering te creëren
- Frank Gorter en Marieke Karssen willen van Nederland één groot voedselbos maken en weten hoe
- Ecoloog John D. Liu legt uit waarom geen enkel landschap gedoemd is om te degraderen
Ook in 2024 vertellen we weer tientallen verhalen die laten zien dat natuurherstel, een ecologische economie én regeneratieve landbouw mogelijk zijn. Volg ons op LinkedIn en Instagram, dan blijf je op de hoogte.
