Pablo Tittonell

Ecologisch denken doet hoogleraar Pablo Tittonell eigenlijk al zijn hele leven. Als student verzet hij zich in zijn geboorteland Argentinië tegen industriële landbouw en de grootschalige export van soja. Wanneer hij bij een magazine betrokken raakt dat zich focust op inheemse wijsheid, valt hij voor de agro-ecologie. “In Bolivia kwam ik in aanraking met een eeuwenoud landbouwsysteem waarin cultuur, voedselproductie en ecologie perfect in balans waren. Toen ik van die reis terugkwam ben ik agro-ecologie gaan studeren.”

Inmiddels is Pablo hoogleraar agro-ecologie aan de universiteit van Groningen. Tijdens zijn vele onderzoeken ontdekt hij dat kennis van de gemeenschap minstens even belangrijk is als ecologische know-how. “In het Amazonegebied probeer ik samen met boeren ontbossing tegen te gaan. Dan kun je met allerlei fancy technieken aankomen, maar de mensen daar moeten ook leven. Als onderzoeker probeer ik daarom vooral te kijken hoe we regeneratie lokaal kunnen inbedden. Bijvoorbeeld door agro-ecologische en bio-economische business modellen te ontwikkelen die het voor boeren aantrekkelijker maken om het bos te laten staan dan het te kappen voor vee.”

De lokale realiteit zou volgens Pablo altijd het startpunt moeten zijn voor wetenschap. Daarom probeert hij in Nederland iets bijzonders van de grond te krijgen. “We willen samen met boeren, landbouwadviseurs en wetenschappers kennis gaan co-creëren, gebaseerd op dilemma’s uit de regeneratieve praktijk. Dus echt samen problemen en uitdagingen adresseren zodra die zich voordoen.”

Kan regeneratief de wereld voeden?

Er bestaan veel misvattingen over regeneratieve landbouw, weet Pablo. Zoals dat je als boer zou moeten kiezen tussen ecologische of financiële duurzaamheid. “Dat is complete onzin. Het reguliere landbouwsysteem vol kunstmest en pesticiden werkt alleen omdat het zwaar gesubsidieerd wordt, anders was het allang ingestort.” Het businessmodel van regeneratieve landbouw zit volgens Pablo beter in elkaar. “Je hebt geen dure inputs nodig, dus je kosten liggen lager. En alhoewel je in het begin iets minder produceert, levert het op den duur meer oogst op dan een monocultuur, omdat je bodem steeds gezonder wordt.”

Regeneratie is daarmee ook prima in staat om de wereld te voeden – de tweede grote misvatting. “West-Europa en de Verenigde Staten, de meest productieve gebieden ter wereld die op industriële wijze per hectare zes tot zeven ton uit de grond persen, produceren gezamenlijk 12,5 procent van alle calorieën. Ze verdienen daarmee wel veel meer geld dan 1/8 van al het geld dat in landbouw omgaat, omdat ze onbewerkte producten zoals soja veelal verwerken tot dierlijke producten. Maar puur in calorieën zijn ze goed voor 12,5 procent van het totaal”, ontdekt Pablo terwijl hij op basis van publieke data van de FAO de grafiek naast deze tekst maakt.

“Als je hun nu al bizar hoge productie zou verdubbelen – wat ecologisch rampzalig zou zijn – kom je uit op 25 procent van de totale voedselproductie. Terwijl de minst productieve gebieden zoals de landen Afrika ten zuiden van de Sahara gezamenlijk nu al 15 procent van het voedsel produceren. Als je dat zou verdubbelen, van één naar twee ton per hectare, zit je op dertig procent.” De sleutel voor die verdubbeling ligt niet in intensivering, maar in regeneratie, volgens Pablo. “In deze landen is de bodem zodanig gedegradeerd dat pesticiden en kunstmest niet werken. Je moet de ecologie centraal stellen. Plus, in deze gebieden groeit de wereldbevolking het hardst. Het idee dat we in landen als Nederland met nog meer industriële landbouw de wereld kunnen voeden is een illusie, dan heb je echt nul impact. Inzetten op lokaal en regeneratief is de enige weg.”