Arjen & Winny van Buuren
Activiteiten:Regeneratieve akkerbouw en veehouderij
Initiatiefnemer:Arjen & Winny van Buuren
Start:2018
Plaats:Achterhoek & Twente
Introductie
Op ruim 200 hectare gepachte grond in de Achterhoek en Twente runnen Arjen en Winny van Buuren drie regeneratieve boerderijen. Ze sluiten kringlopen, creëren biodiversiteit, voeden de bodem en verwerken een groot deel van hun gewassen zelf tot streekproducten. Gewoon, met z’n tweeën. En elke dag om vijf uur "scheien ze ermee uit". Arjen: "De natuur is onze beste werknemer."
Landgoed Velhorst in het Gelderse Lochem. Fotograaf: Gabriela Hengeveld
“Samenwerken met de natuur is voor mij net als ademen: de gewoonste zaak van de wereld”, vertelt Arjen van Buuren, die al ruim veertig jaar regeneratief boer is. Lange tijd werkte hij op een boerderij in Ierland, totdat hij in 2014 terugkwam naar Nederland en besloot om het landbouwonderwijs in te gaan. “Maar na een tijdje begon het weer te kriebelen. Toen Natuurmonumenten op zoek was naar een nieuwe pachter voor Landgoed Velhorst hebben mijn vrouw Winny en ik een plan ingediend en zijn we het geworden.”
Inmiddels wonen en werken Arjen en Winny ruim vijf jaar op het landgoed in het Gelderse Lochem. Op 100 hectare hebben ze een gemengd biologisch gecertificeerd en regeneratief bedrijf opgebouwd. “We hebben koeien, varkens, een paar schapen en vijftig hectare akkerbouw waar we in stroken oude granen, quinoa, koolzaad, aardappelen en zonnebloemen telen”, vertelt Winny. “De reststromen van het land gaan naar het vee en de koeien grazen op kruidenrijk grasland. Ze krijgen geen krachtvoer en dat werkt prima, omdat het robuuste oud-Nederlandse rassen zijn. In de stal liggen ze op stro gemaakt van onze eigen granen en de vaste mest die uit de stal komt gaat naar de akkers. Zo proberen we zoveel mogelijk kringlopen te sluiten.”
Gezond voedsel
“Het is onze missie om te zorgen voor gezond voedsel. Voor nu, maar ook voor toekomstige generaties”, deelt Winny. Om het verdienmodel tevens gezond te houden verwerkt het stel – samen met lokale ondernemers zoals de molenaar en de pastamaker – zoveel mogelijk gewassen tot streekproducten. Ook verkopen ze alles wat van het land komt rechtstreeks aan consumenten, restaurants, winkels en bakkers. Dit model werkt zo goed dat Arjen en Winny – naast Landgoed Velhorst – inmiddels ook Landgoed Zenderense Es en Landgoed Kreil pachten. “Alles bij elkaar zitten we nu op ruim 200 hectare”, vertelt Arjen, “maar ’s middags om vijf uur scheien wij er gewoon mee uit. Dan koken we samen, wijntje erbij. Als je dat vertelt, denken mensen dat het niet waar is, maar we zijn gewoon heel efficiënt met z’n tweeën: Winny doet de afzet, ik teel de producten. Plus, als je de natuur haar werk laat doen, dan is dat je beste werknemer.”
Uitgelichte quote
De agro-industrie wil er niet aan, want aan regeneratieve landbouw valt voor hen niks te verdienen
Arjen & Winny van Buuren op Landgoed Velhorst. Fotograaf: Gabriela Hengeveld
Het vee van Arjen en Winny graast op kruidenrijk grasland. Fotograaf: Gabriela Hengeveld
De bodem centraal
“We zaaien onze granen, quinoa en zonnebloemen in en komen vervolgens pas weer terug met de oogst. Verder hoeven we er niks aan te doen, zelfs niet beregenen”, vertelt Arjen. Dit komt omdat hij de bodembiologie al jaren centraal stelt. “Dat is het belangrijkste productiekapitaal dat je als boer hebt, want het bodemleven verzorgt jouw gewassen”, legt hij uit. “Daarom gebruiken we vaste mest en compost om het bodemleven te voeden, houden we de bodem het hele jaar door bedekt en zaaien we direct na het oogsten een mengsel van groenbemesters in om de voedingsstoffen in de bodem weer op pijl te brengen.”
Verder wordt er op de boerderijen van Arjen en Winny vrijwel niet geschoffeld, gegraven of geploegd, om het bodemleven zo min mogelijk te verstoren. Kunstmest is door dit alles overbodig. “Gebruik je dat wel, dan gaat je bodemleven juist achteruit en nemen de inhoudsstoffen van je gewassen af. Want wat niet in de bodem zit, kan een gewas ook niet opnemen“, legt Arjen uit. “Bovendien worden gewassen lui van kunstmest, waardoor ze vatbaarder worden voor ziektes en je weer moet gaan spuiten om plagen te voorkomen. Als je dat allemaal niet wilt, dan moet je goed voor je bodemleven zorgen en biodiversiteit aantrekken om plagen voorkomen. Het is echt geen rocket science, alleen de agro-industrie wil er niet aan, want aan regeneratieve landbouw valt voor hen niks te verdienen.”
Arjen & Winny van Buuren tussen de korenbloemen op Landgoed Velhorst. Fotograaf: Gabriela Hengeveld
Het regeneratieve graan op Landgoed Velhorst is een baken van biodiversiteit. Fotograaf: Gabriela Hengeveld
Baken van biodiversiteit
Om hun kennis en ervaring te delen doen Arjen en Winny mee aan verschillende onderzoeksprojecten. Samen met kenniscentrum EIS hebben ze bijvoorbeeld insectencamera’s op het land geplaatst die op zonnepanelen werken en 24 uur per dag foto’s maken. “Daarbij kijken we naar de toename in hoeveelheid en soorten, maar ook naar de toename van grotere insecten die vogels aantrekken”, vertelt Winny. “Als je op de akkers loopt, merk je een enorm verschil met toen we hier net aankwamen. Overal zoemt en vliegt er wat, zelfs nu de biodiversiteit in de rest van het land zo achteruit holt.”
“We hebben het vandaag over wilde bijen of stikstof, maar morgen is het klimaat, energie of water. Al die opgaven komen samen in hoe boeren omgaan met hun bodem”, weet Arjen. Hij snapt dan ook niet dat de miljarden die nu worden uitgegeven om veehouders in de buurt van kwetsbare natuurgebieden uit te kopen niet worden gebruikt om hen te helpen met de regeneratieve transitie. “Dan kunnen boeren op hun land blijven, los je allerlei ecologische crises op en ben je uiteindelijk nog goedkoper uit ook.”
Veerkracht
“Wanneer ik hier ’s morgens het land op loop en ik zie alle dieren, insecten en planten, wetende hoe het eerst was en hoe het nu is, ja, daar wordt een mens gelukkig van”, deelt Arjen. Maar uiteindelijk is het durven volgen van je eigen natuur volgens hem minstens zo belangrijk. “Ik ben bijvoorbeeld geen wortelteler: ten eerste mislukken ze altijd, ten tweede vind ik ze niet lekker, dus houd er dan mee op. Doe dingen waar je energie van krijgt, je hart volgen en geduld hebben. Ook, of misschien wel juist, als het een keer tegenzit.”
Oorspronkelijk gepubliceerd op: 24 juli 2023. Laatste update: 14 februari 2024.
