Grounded

Thekla Teunis en Gijs Boers

Activiteiten: Regeneratieve landbouwtransitie versnellen

Initiatiefnemer:Thekla Teunis & Gijs Boers

Start:2016

Plaats:Zuid-Afrika, Tanzania, Zambia & Oeganda

Tekst Nadine Maarhuis Fotografie Gabriela Hengeveld & Grounded Gepubliceerd 29 januari 2025 Leestijd 7 minuten
Thekla Teunis Gijs Boers Grounded

Introductie

Wereldwijd staat de bodem zwaar onder druk. Een derde van het land is gedegradeerd, en door landbouwgif, monoculturen en overbegrazing verliezen we ieder jaar 12 miljoen hectare aan vruchtbare landbouwgrond. Met Grounded laten Thekla Teunis en Gijs Boers zien dat een ander model mogelijk is. “Regeneratieve landbouw kan winstgevend zijn voor boeren: zelfs winstgevender dan conventionele landbouw”, zegt Thekla. “Dat hadden we in het begin ook niet verwacht.”

Thekla Teunis Gijs Boers Grounded Thekla Teunis en Gijs Boers, de oprichters van Grounded. Fotograaf: Gabriela Hengeveld

In 2010 werkt Thekla Teunis als strategieconsultant voor grote bedrijven aan vraagstukken rondom landgebruik. “Wat me verbaasde, is hoeveel degradatie er plaatsvindt door de manier waarop we landbouw bedrijven, maar ook hoezeer de huidige voedselketens boeren in de steek laten”, vertelt ze. “Schakels aan het einde van de keten gaan ervandoor met de meeste waarde, terwijl Afrikaanse boeren die thee of cacao verbouwen vaak maar een paar procent van de verkoopprijs ontvangen. Toen dacht ik: ik zit hier als consultant wel true prices te berekenen, maar er verandert voor die boeren helemaal niks. Hoe kan dit anders?”

Tijdens haar zoektocht stuit Thekla op regeneratieve landbouw: een systeem dat niet alleen de bodem herstelt, maar ook biodiversiteit bevordert en steeds meer leven genereert. “Compleet anders dan de conventionele landbouw die we gewend zijn, waar alles draait om controle en extractie”, zegt ze. “Maar ik realiseerde me ook dat boeren alleen op de lange termijn regeneratief kunnen werken als er een goede businesscase achter zit.” Dit inzicht leidt Thekla naar Commonland, een organisatie die ecologie en economie verenigt om grootschalig landschapsherstel te realiseren. “Via hen kwam ik in contact met boeren in Afrika die hun land wilden herstellen, maar een duurzaam verdienmodel misten. Het idee was: Thekla is strategieconsultant, misschien kan zij een businesscase bedenken. Eenmaal daar ontmoette ik Gijs Boers en samen zijn we in 2016 Grounded gestart, als spin-off van Commonland.” 

Uitgelichte quote

Regeneratieve landbouw is in deze landen verrassend haalbaar. Boeren zitten minder vast in het oude systeem
Grounded Regeneratieve kruiden in Tanzania. Foto door: Grounded

Samen met duizenden boeren in Zuid-Afrika, Tanzania, Zambia en Oeganda

Inmiddels werken Thekla en Gijs vanuit Grounded samen met duizenden boeren in Zuid-Afrika, Tanzania, Zambia en Oeganda. Het doel: boeren helpen om zowel hun bodem als hun inkomenspositie te verbeteren door over te stappen op regeneratief landgebruik. “Regeneratieve landbouw is in deze landen verrassend haalbaar”, zegt Thekla. “De meeste boerderijen zijn klein – tussen de 0,25 en 6 hectare – en er is nooit geïnvesteerd in uitgebreide infrastructuur rondom chemische landbouw. Hierdoor zijn chemische inputs niet alleen erg kostbaar, maar worden ze ook nauwelijks gebruikt. De overstap naar regeneratief landgebruik is hierdoor veel eenvoudiger, want boeren zitten veel minder vast in het oude systeem. Ze hoeven alleen maar stap voor stap nieuwe elementen, zoals compost, toe te voegen.”

Uitgelichte quote

Boeren beginnen uit eigen beweging van hun buren te leren hoe regeneratieve landbouw werkt, omdat ze het effect zien. Het is echt levensveranderend
Grounded Thekla Teunis: "Hoe vruchtbaarder de bodem, hoe groter de opbrengst én hoe beter de kwaliteit van je oogst." Foto door: Grounded
Grounded Juist in verdroogde gebieden kan regeneratieve landbouw een enorm verschil maken, laat Grounded zien op haar regeneratieve demonstratieboerderij in Zambia. Foto door: Grounded

Van 50 naar 200 dollar per maand

“Begrijp me niet verkeerd: de omstandigheden voor deze boeren zijn ongelooflijk complex. Vaak hebben ze geen irrigatie, waardoor ze afhankelijk zijn van regenval. Omdat ze al jaren niks aan de bodem toevoegen – geen kunstmest, maar ook geen organische stoffen – levert die elk jaar minder op”, benadrukt Thekla. “Het gemiddelde inkomen ligt hierdoor rond de 50 dollar per maand. Dankzij regeneratieve landbouw zien we een gemiddelde stijging van 100 procent, dus een verdubbeling van het inkomen, en binnen een paar jaar kan het zelfs doorgroeien tot 200 dollar per maand. Want hoe vruchtbaarder de bodem, hoe groter de opbrengst én hoe beter de kwaliteit van je oogst. Het is het verschil tussen je kinderen wel of niet naar school kunnen sturen.”

In het begin hebben de meeste boeren met wie Grounded samenwerkt een afwachtende houding. “Dat is ook niet zo gek”, zegt Gijs, “want bijna alle boeren hebben al deelgenomen aan één of meerdere NGO-programma’s, meestal zonder noemenswaardige resultaten. Maar doordat we de focus leggen op de bodem en boeren leren hoe ze zelf hun bodemgezondheid kunnen verbeteren, bijvoorbeeld met compost van lokale materialen, zien ze vaak bij de eerste oogst al resultaat.” Dan worden ze enthousiast en willen ze aan de slag met andere regeneratieve technieken, zoals cover crops en gewasrotatie. Thekla: “Het is zelfs zo dat boeren uit eigen beweging van hun buren beginnen te leren hoe regeneratieve landbouw werkt, omdat ze het effect zien. In die zin is het echt levensveranderend.”

Uitgelichte quote

Regeneratieve producten zijn enorm in trek: niet per se omdat ze regeneratief zijn, maar omdat de kwaliteit zoveel beter is
Grounded
De Langkloof in Zuid-Afrika, waar het Honeybush-theebedrijf van Grounded is gevestigd. Foto door: Grounded

Markt voor regeneratie

Toen Thekla en Gijs met Grounded begonnen, dachten ze dat ze het verhaal van regeneratieve landbouw aan hun leveranciers moesten verkopen. “Maar doordat zoveel boeren in Afrika op verarmde bodems verbouwen, laat de kwaliteit van gewassen zoals zwarte peper of koffie vaak te wensen over,” legt Gijs uit. “Hierdoor zijn onze regeneratieve producten enorm in trek: niet per se omdat ze regeneratief zijn, maar omdat de kwaliteit zoveel beter is.”

Naast het werken met externe partijen, start Grounded in de landen waar de organisatie actief is ook verwerkingsbedrijven, om van de regeneratieve gewassen meer hoogwaardige producten te maken. “Samen met boeren in Zambia zijn we bijvoorbeeld een groentebedrijf gestart dat gedroogde chillies exporteert naar de VS, en in Zuid-Afrika hebben we een verwerkingsfabriek voor Honeybush-thee opgezet: een inheemse thee die lijkt op rooibos,” vertelt Thekla. “Het idee achter deze bedrijven is dat je in één keer veel boeren tegelijk kunt bereiken, want als je de afzetmarkt geregeld hebt, kun je tegen boeren zeggen: als je jouw gewassen regeneratief produceert, kunnen we je beter betalen.” Daarnaast delen de boeren mee in de winst van de bedrijven, en onderzoekt Grounded momenteel hoe ze de werknemers van de fabrieken mede-eigenaar kunnen maken van de ondernemingen. 

Grounded De verwerkingsfabriek voor regeneratieve kruiden in Tanzania. Foto door: Grounded
Grounded Boeren delen mee in de winst van de verwerkingsfabrieken die Grounded opzet. Foto door: Grounded

Grounded investeringsfonds

Een andere belangrijke component van Grounded is hun investeringsfonds, waarmee Thekla en Gijs bestaande regeneratieve bedrijven helpen om meer impact te maken. “Tot nu toe hebben we geïnvesteerd in een specerijenbedrijf in Tanzania en in een koffiebedrijf in Oeganda. De komende jaren moeten daar zo’n 20 à 30 bedrijven bijkomen.” Hiervoor wil Grounded 40 miljoen euro ophalen. Gijs: “Investeerders kunnen bij ons instappen vanaf 100.000 euro en we verwachten een rendement van 5 tot 10 procent. De eerste investeringen presteren goed, dus dat geeft vertrouwen.”

Uitgelichte quote

Regeneratieve landbouw kan winstgevend zijn voor boeren: zelfs winstgevender dan conventionele landbouw
Thekla Teunis & Gijs Boers Grounded Gijs Boers en Thekla Teunis willen de komende jaren 40 miljoen in regeneratie investeren. Fotograaf: Gabriela Hengeveld

Balans tussen ecologie en economie

“Regeneratieve landbouw kan winstgevend zijn voor boeren: zelfs winstgevender dan conventionele landbouw,” benadrukt Thekla. “Dat hadden we in het begin ook niet verwacht. Alleen moet je echt goed weten waar je mee bezig bent. Onze honeybush-thee had aanvankelijk bijvoorbeeld wel een goed verhaal, maar was niet te drinken. Dus zijn we anderhalf jaar bezig geweest met een Taiwanese thee-expert om de kwaliteit goed te krijgen.”

“Dat is de crux”, zegt Gijs: “Je kunt wel een duurzamer en gezonder product produceren, maar als de keten niet in staat is om er daadwerkelijk een hoogwaardig eindproduct van te maken, dan loont het uiteindelijk niet. En zonder de juiste afzetmarkten loont het ook niet om in de bodem te investeren. Ecologie en economie moeten op elkaar afgestemd zijn. Pas dan is het echt regeneratief.” 

Meer weten over de voordelen van regeneratieve landbouw? Duik in ons interview met hoogleraar agro-ecologie Pablo Tittonell.