Lars Veraart: “Ik wil vooruit naar de toekomst, maar ik wil niet het goede van het verleden overboord gooien”

Je ging van Brabant via Gent naar Frankrijk en toen naar Transsylvanië. Vertel.

“Ik ben geboren en getogen in Brabant en wist vanaf mijn vierde dat ik diergeneeskunde wilde studeren. Vijftien jaar heb ik als dierenarts gewerkt op het Franse platteland. Tussen de koeien, schapen en paarden, met mijn laarzen in de stront. Dat paste helemaal bij mij. Maar het hele systeem van de diergeneeskunde en de landbouw ging mij steeds meer tegenstaan. Dat ik bijdroeg aan het produceren van alsmaar meer vlees en alsmaar meer medicijnen, vond ik ethisch gezien erg lastig.

Mijn broer deed een project in Transsylvanië, een regio in Roemenië, en vroeg mij hem bij te staan. De kleinschalige landbouw daar trok mij veel meer dan de intensivering in Frankrijk. Mensen zeggen altijd tegen mij: ‘Jij wilt terug naar het verleden’. Dat is niet zo, ik wil vooruit naar de toekomst, maar ik wil niet het goede van het verleden overboord gooien. Ik begrijp ook wel dat de toekomst niet ligt bij boerderijtjes met twee koeien en drie kippen. Maar ik denk dat we zeker geen toekomst hebben als we blijven vergroten en intensiveren – met alle gevolgen van dien. Want daarmee vernielen we het leven op Aarde. Intensieve landbouw – aangejaagd door het globale economische voedselsysteem – is een van de grootste bijdragers aan het vervallen van de biodiversiteit, het milieu en klimaat-destabilisatie. Dus dat er op het landbouwgebied heel veel moet gebeuren is duidelijk.

We zijn met heel veel mensen en dat worden er alleen maar meer. Ik ken niemand die niet wil dat de volgende generaties gezond kunnen eten. Toch zijn de meesten van ons niet actief bezig om die toekomst mogelijk te maken. Als je echt impact wil maken, een gezonde Aarde wil creëren met een rijke biodiversiteit, waar de mens gezond kan leven, dan is de landbouw een van de grootste spelers om dat te bereiken.”

Wat is er op dit moment aan de hand in de landbouw?

“Alles moet alsmaar groter en meer. Veel boeren hebben daardoor enorme schulden bij banken die dat financieren. Ze zitten klem. Daarbij loopt het medicijngebruik bij dieren totaal uit de hand. Als je zo intensief dieren produceert, houd je dat alleen maar overeind met heel veel medicijnen. Dieren weten van nature zelf wat goed voor ze is. Als je een kudde vee hebt in een weiland met een heg eromheen, groeien in die heg allerlei struiken en kruiden die gezond voor ze zijn. Door schaalvergroting en monoculturen zijn dat soort heggen allemaal verdwenen. Als je kleinschaliger boert kun je dat weer terugbrengen. Dat is goed voor je vee en voor de biodiversiteit. Je hoeft echt niet terug naar drie koeien en een geit, veertig koeien kan ook. Maar tweeduizend is gewoon teveel.”

Ondanks dat je gecharmeerd was van Transsylvanië, ben je na dit project weer naar Frankrijk gegaan. Wat gaf uiteindelijk de doorslag om je in Transsylvanië te vestigen?

“Ik ontmoette mijn partner, zij was psycholoog in een grote gevangenis. We ontdekten dat we beiden voor vrouwen achter de tralies werkten: zij voor gevangenen, ik voor koeien. Die worden namelijk ook allemaal achter metalen structuren gehouden. En dezelfde farmaceutische industrieën kwamen naar ons toe om hun producten te verkopen. Van zo’n rot systeem wilden wij geen deel uitmaken. We wilden een simpeler leven leiden, in contact met de natuur en de Aarde, wat inhield dat we ergens een zelfvoorzienende plek moesten vinden. Ik wist dat dit in Transsylvanië zou kunnen. Hier aangekomen zijn we Provision Transylvania gestart, waarmee we cursussen geven aan mensen die weer in verbinding willen komen met zichzelf, anderen, voedsel en de natuur. Op een gegeven moment ben ik actief geworden in organisaties die zich inzetten voor ecologische landbouw en kleinschalige boeren, en zo  ben ik in Europese netwerken terechtgekomen. Geïnspireerd door het Franse Terre de Liens van Sjoerd Wartena is het idee voor ALPA ontstaan.”

Welk probleem adresseert ALPA?

“Hier in Roemenië zag ik hetzelfde als Sjoerd in Frankrijk: de oude boeren houden ermee op, de dorpen stromen leeg en de kleinere bedrijven worden allemaal vervangen door grootschalige boerenbedrijven. Er is veel land, en omdat de percelen hier niet zo groot zijn, zijn er heel veel mogelijkheden om kleinschalige of middelgrote boerderijen te starten. Maar de toegang tot het land wordt steeds moeilijker door landroof: banken, pensioenfondsen, multinationals of hele grote rijke boeren uit West-Europa nemen het land (vaak corrupt) in beslag om er intensief op te boeren of als speculatie (lees hier meer over op De Correspondent). Er is een nieuwe generatie jonge mensen die niet uit boerengezinnen komen, maar wel willen boeren. Door dit soort praktijken is het voor hun heel moeilijk iets te beginnen. 

Het is belangrijk dat kleinere boeren de kans krijgen om hier een bedrijf op te zetten. Transsylvanië is namelijk dé biodiversiteitshotspot van Europa. De rijkdom aan soorten en aantallen is hier voor Europese begrippen heel hoog. Toen ik opgroeide in Brabant zaten er stekelbaarsjes in de sloot en zoemde de berm van alle insecten die er leefden. Ik heb dat allemaal zien verdwijnen, en ik weet dat als je hier alle velden en akkers omploegt en er monoteelt op zet, het ook snel verdwijnt. Biodiversiteit kent geen grenzen, alle ecologische systemen zijn met elkaar verbonden. Dus daar profiteren we in heel Europa van. Met ALPA zetten we ons in om dat te behouden.”

Wat doet ALPA om boeren te helpen en de biodiversiteit te behouden? Hoe gaat dit samen?

“ALPA is een van de Europese projecten die verbonden is aan het European Access to Land Network: een groep organisaties die zich bezighouden met toegang tot land. We werken aan drie thema’s: toegang tot land voor agro-ecologische boeren, biodiversiteit en bioregionale regeneratie. Wij kopen land op om dat beschikbaar te stellen aan agro-ecologische boeren, die landbouw en natuur integreren. Dat we de natuur betrekken in de manier waarop we landbouw bedrijven is voor mij essentieel. De discussie of we land voor natuur of voor landbouw gebruiken, die nu in Nederland wordt gevoerd, begrijp ik niet. Er zijn genoeg methodes die bewijzen dat je als boer kunt samenwerken met de natuur en zo kunt regenereren. Bovendien weten we dat het economische deel van boeren die zorgen voor biodiversiteit en een gezonde bodem, beter werkt. En boeren die vee hebben en regeneratief werken, hebben ook veel minder medicijnen nodig. Als voormalig dierenarts weet ik hoeveel geld dat scheelt.” 

Hoe werkt dit in de praktijk?

“We willen iedere vijf jaar minstens vijf boerderijen kopen. Daar is dus veel geld voor nodig. We financieren deze aankoop met donaties van burgers, bedrijven, stichtingen en filantropen. Op dit moment is dat geefgeld, maar we willen toe naar een manier waarop mensen ook in ons kunnen investeren. Al het land in onze stichting wordt agro-ecologisch beheerd of volledig naar de natuur gericht. Boeren die aan onze voorwaarden voldoen, die dus ook staan voor agro-ecologie, biodiversiteit en bioregionale regeneratie, kunnen dat land bij ons pachten. Wij zorgen ervoor dat die boerderij in goede staat is en de boer diens werk kan doen. We willen ze niet uitmelken, maar juist op weg helpen. We werken ook samen met Europese en nationale netwerken om boeren te helpen om kennis te vergaren. Daarnaast willen we zelf een trainingscenter opzetten, zodat we boeren trainingen kunnen aanbieden. Ook organiseren we activiteiten om de lokale gemeenschap te verbinden, zodat boeren bij ons in een warm nest belanden.”

Hoe zie je de toekomst voor je? 

“De biodiversiteit holt ook hier in Roemenië achteruit. Ik zie waar het naartoe gaat en dat lijkt alleen maar te verergeren. Daar maak ik me serieuze zorgen over. Toch geloof ik ook in waar we met ALPA voor staan. Dat is niet zo ingewikkeld, we hebben het niet over hoe we brood bakken op Mars. We moeten teruggaan naar hoe we echt gezond brood op onze eigen planeet kunnen maken. Dat is niet zo moeilijk en de oplossingen zijn vrij simpel. Het geld is er, we moeten er alleen voor zorgen dat het op de juiste plek terechtkomt.

Het mooie aan Roemenië is, dat je hier in vergelijking met West-Europa veel krijgt voor je geld. In Nederland of Frankrijk ben je met een ton nergens, hier in Roemenië heb je voor dat bedrag een boerderij met tien hectare grond met een enorme biodiversiteit. De hele infrastructuur voor ecologische landbouw ligt er al. Als je dus impact wilt maken, ben je hier in Transsylvanië op de goede plek. Ik ben gedreven en hoopvol dat dat hier lukt.”

Meer weten? Bekijk deze korte documentaire die Change the Story over ALPA maakte. 

Lees ook het verhaal van Eline Veninga, die met Lenteland grond vrijmaakt voor regeneratieve landbouw in Nederland.