Ruben Hein &
Ruurd Jelle van der Leij
Activiteiten:Biodiversiteitsherstel & natuurbescherming
Initiatiefnemer:Ruben Hein & Ruurd Jelle van der Leij
Start:2022
Plaats:Overal in Nederland en daarbuiten
Introductie
Een struik trekt gemiddeld honderd soorten aan — bijen, vogels, vlinders, bodemleven, kleine zoogdieren. “Dus als je een haag plant van honderd meter met tien verschillende struiksoorten, dan komen daar met een beetje geluk duizenden organismen op af”, vertelt muzikant Ruben Hein. Samen met ecoloog Ruurd Jelle van der Leij startte hij eind 2022 Aanpoten. Sindsdien plantte het duo 21.000 struiken: “We hadden genoeg van het gepraat en wilden aan de slag.”
Van akkerland naar mini-natuurgebied: de transformatie van het land van Ruurd Jelle van der Leij. Fotograaf: Ruurd Jelle van der Leij
Ruim twee jaar geleden zaten ecoloog Ruurd Jelle van der Leij en muzikant Ruben Hein samen aan tafel bij Op1. “Ik was bezig met de release van een nieuwe plaat en wilde voor elke verkochte vinyl een boom planten,” zegt Ruben. “En Ruurd Jelle vertelde daar over een stuk akkerland dat hij binnen enkele maanden had omgevormd tot een mini-natuurgebied, onder andere door 600 struiken te planten.” Achteraf zei hij tegen me: ‘Waarom ga je niet met struiken werken?’. Omdat hij wist hoeveel impact dat heeft. We raakten in gesprek, en zo is Aanpoten ontstaan.”
“Het concept is eigenlijk heel eenvoudig,” zegt Ruben: “We crowdfunden geld, kopen daar struiken van en planten die op het land van mensen die ze graag willen hebben.” Twee keer per jaar trekt het duo er drie dagen op uit, steeds met 5.000 struiken achterin hun busje – 250 per locatie. “Als je die twee rijen dik aanplant, is het ongeveer honderd meter lang. Inmiddels hebben we 21.000 struiken op 85 locaties geplant, en staan er nog 250 plekken op de lijst waar we langs moeten.”
Uitgelichte quote
Eigenlijk proberen we te herstellen hoe het landschap er oorspronkelijk uitzag
Ruben Hein en Ruurd Jelle van der Leij houden van aanpoten. Fotograaf: Gabriela Hengeveld
De landeigenaren die zich bij Ruben en Ruurd Jelle melden zijn heel divers. “Soms zijn het boeren die zijn overgestapt op regeneratieve landbouw en hun jonge voedselbos willen omringen met een haag ter bescherming. Maar er zijn ook veel particulieren met een stuk land van een halve hectare of groter die denken: ik wil hier iets mee, maar waar begin ik? Dan is dit een mooie eerste stap.”
“Eigenlijk proberen we te herstellen hoe het landschap er oorspronkelijk uitzag”, gaat Ruben verder. “Vroeger stonden er namelijk hagen tussen de meeste weilanden in. Als we dat cultuurlandschap terugbrengen, kunnen we de biodiversiteit een enorme boost geven.” Dit is hard nodig, aangezien we in Nederland 85 procent van alle soortenrijkdom zijn verloren… “Bovendien neemt een haag ook een stuk meer stikstof op dan een hek.”
Uitgelichte quote
In een monocultuur leeft er niks, bloeit er niks, en is er dus ook niets te eten
Door struiken en hagen te planten kunnen we de biodiversiteit een boost geven. Fotograaf: Gabriela Hengeveld
Ruben Hein: "Er zijn heel veel mensen die iets willen doen. Het is niet alleen maar kommer en kwel." Fotograaf: Gabriela Hengeveld
Boomkikkers en otters
“Als je de natuur een klein duwtje geeft, pakt het een heleboel zelf op en kan het herstel relatief snel gaan”, vertelt Ruben. “Mijn ouders wonen bijvoorbeeld in een gebied met veel veehouderijen. Dat is een grote groene woestijn. Veel mensen kijken daarnaar en denken: het is groen, dus het is goed. Maar in een monocultuur leeft er niks, bloeit er niks, en is er dus ook niets te eten. Als je in zo’n gebied om de zoveel kilometer een haag plant of een paar hectare kruidenrijk grasland aanlegt, dan hebben dieren en insecten de gelegenheid om van eiland naar eiland te hoppen, en zo te overleven.”
Dit zagen Ruben en Ruurd Jelle ook gebeuren op de drie hectare akkerland die Ruurd Jelle nog vóór de start van Aanpoten omtoverde door er 600 struiken te planten en een grote waterpartij te creëren. “Daar zitten nu boomkikkers, ijsvogels, otters en wel 35 verschillende libellensoorten”, vertelt Ruben. “Al die dieren komen vanuit de omgeving aanwaaien, omdat ze een plek zoeken in het verder kale landschap.”
Uitgelichte quote
In Estland is er nog veel meer hoogveen, in perfecte staat, dat razendsnel wordt afgegraven voor onze potgrond
Grenzeloos Aanpoten
“In Nederland hebben we een klein stukje hoogveen dat we met miljoenen proberen te beschermen – fantastisch, en terecht. Maar in Estland is er nog veel meer hoogveen, in perfecte staat, dat razendsnel wordt afgegraven voor onze potgrond…”, vertelt Ruben. “Dat klopt natuurlijk niet.” Daarom hebben de mannen een nieuwe tak aan Aanpoten toegevoegd: Grenzeloos Aanpoten. “We kopen natuurgebieden aan in het buitenland, puur om ze te beschermen, zodat ze niet langer onderhevig zijn aan de grillen van een investeerder of de overheid. Verder doen we er niks mee, behalve de natuur haar gang laten gaan en zo nu en dan checken of alles goed gaat.”
De eerste 22 hectare zijn inmiddels aangekocht, in Estland voor 25.000 euro aan gecrowdfund geld. “In Nederland koop je daar net één hectare voor, dus door ons op het buitenland te focussen kunnen we een grotere slag slaan”, legt Ruben uit. “Bovendien: Ruurd Jelle en ik zijn vogelaars, en als vogels ons iets leren, dan is het dat de natuur geen grenzen kent. Neem de Koperwiek: die broedt in de zomer in Estland en komt hier in Nederland overwinteren. Je moet dus beide gebieden beschermen, anders heeft zo’n vogel er niks aan.”
Uitgelichte quote
Veel mensen kijken om zich heen en denken: daar is de mens, en daar is de natuur
Ruben Hein: "Als je de natuur een klein duwtje geeft, pakt het een heleboel zelf op." Fotograaf: Gabriela Hengeveld
Ruurd Jelle van der Leij en Ruben Hein hebben met Aanpoten al 21.000 struiken geplant. Fotograaf: Gabriela Hengeveld
In verbinding met het leven
“De technologie, kennis en financiële middelen om biodiversiteitsverlies tegen te gaan zijn er allang, daar zit het probleem niet”, zegt Ruben. “Wat we nodig hebben, is een nieuwe grondhouding. Veel mensen kijken om zich heen en denken: daar is de mens, en daar is de natuur. Terwijl we natuurlijk gewoon onderdeel zijn van de natuur.” Ook daarom is een simpele actie als het planten van een struik zo belangrijk, ziet hij: het helpt ons om weer een relatie aan te gaan met het leven. “En gelukkig zijn er al heel veel mensen die iets willen doen, ook mensen van wie je het in eerste instantie misschien niet verwacht”, benadrukt Ruben. “Persoonlijk vind ik dat wel prettig om te merken, met name in deze tijden. Het is niet alleen maar kommer en kwel.”
Meer weten over landschapsherstel? Duik in ons interview met ecoloog John D. Liu.
