Paul Hawken

“Ik ben opgegroeid in een gebroken gezin. Daardoor ontdekte ik al jong dat ik me buiten veiliger voelde dan binnen. Die geborgenheid waar ik zo naar verlangde en die ik in de natuur vond, heeft mijn hele leven beïnvloed”, vertelt de Amerikaanse milieuactivist, ondernemer en bestsellerauteur Paul Hawken tijdens ons Zoom-gesprek vanuit zijn kantoor in Californië. Vol verwondering draait hij zijn camera om en laat hij me het bos zien waarop hij uitkijkt: “Wist je dat bomen elkaar tegen gevaar beschermen en hun familie kunnen herkennen? Buiten kun je tien levens doorbrengen en dan heb je nog steeds niet alles ontdekt wat er te ontdekken valt.”

Na tientallen jaren van trouwe ecologische dienst wordt Paul in 2013 wereldwijd bekend met zijn boek ‘Drawdown’, waarin hij samen met wetenschappers de honderd meest effectieve oplossingen voor klimaatverandering op een rij zet. “Mensen houden van lijstjes, daardoor werd het boek al snel een hit. Maar met een gestandaardiseerde lijst gaan we de wereld niet veranderen, simpelweg omdat de uitdagingen in België en Botswana totaal anders zijn”, reflecteert Paul. In zijn laatste boek ‘Regeneration: De klimaatcrisis opgelost in één generatie’ laat hij zien hoe we het leven centraal kunnen stellen in elke actie en beslissing. “We hebben een pragmatisch framewerk nodig dat ons op lokaal niveau helpt met het ‘hoe’. Hoe kunnen we niet minder, maar méér leven creëren?”

Van regeneratieve landbouw en agrobosbouw tot zeebebossing, biobased bouwen, het lokaliseren van economieën en technieken om regen te maken: met ‘Regeneration’ – dat onlangs in het Nederlands vertaald is – laat Paul zien hoe we regeneratie in de praktijk kunnen brengen én hoe dat nu al overal gebeurt. Een hoopvol verhaal, zou je zeggen, en toch is dat niet wat hij met het boek beoogt: “Ik wil geen hoop bieden, maar praktische handvatten waarmee mensen aan de slag kunnen. Want als we de Aarde leefbaar willen houden, moeten we minder praten en meer doen.”

Regeneratieve landbouw

We kunnen in ieder systeem, in iedere gemeenschap en in iedere familie beginnen met regeneratie. Maar Paul ziet veel potentie in een focus op het voedselsysteem. “Industriële landbouw maakt de bodem kapot, vermoordt bestuivers en vervuilt het water, waardoor we dode zones in de oceaan creëren. En het voedsel zit vol pesticiden en is veelal bewerkt, waardoor we ziek worden. In de Verenigde Staten kost de gezondheidszorg hierdoor vier triljoen per jaar: bijna twintig procent van het totale inkomen. Die gezondheidszorg is eigenlijk ziektezorg, met een hyperfocus op medicijnen die bijwerkingen hebben en waterbronnen vervuilen. Dus het hele systeem hangt aan elkaar van extractie. Maar als je bij het begin begint, en voor regeneratieve landbouw gaat, dan los je alle problemen die daarna komen ook op.”

“Kiezen voor lokaal en regeneratief voedsel is één van de belangrijkste hefbomen die we als individu hebben”, gaat Paul verder. “Het verandert voedselbedrijven, boerderijen, de bodem, biodiversiteit, supermarkten, gezondheid, alles. Soms denken mensen dat hun keuze geen verschil maakt. Maar wiens keuze maakt dan wel een verschil? Iedere verandering begint met één persoon, net zoals dat ieder levend organisme met één cel begint.”