Han Wiskerke
Activiteiten:Wetenschapper
Initiatiefnemer:Han Wiskerke
Start:2001
Plaats:Wageningen
Introductie
Hoewel je de combinatie van landbouw en sociologie misschien niet zou verwachten, is die relevanter dan ooit, weet hoogleraar Rurale Sociologie Han Wiskerke. Om de regeneratieve landbouwtransitie te doen slagen, moet op sociaal vlak namelijk van alles gaan schuiven. "Veel boeren zitten muurvast in een destructief systeem, omdat ze de lokale inbedding zijn kwijtgeraakt."
Eén van de publicaties van Han Wiskerke. Fotograaf: Sabine Rovers
Als kleinzoon van twee akkerbouwers raakt hoogleraar Rurale Sociologie Han Wiskerke al vroeg geïnteresseerd in de verhalen van het platteland. Ruim vijfentwintig jaar geleden besteedt hij in zijn promotieonderzoek aandacht aan een netwerk van boeren, molenaars en bakkers die samen een regionaal brood maakten, en sindsdien doet hij onderzoek naar alternatieve voedselsystemen in Europa. “Alles is wat groener geworden, maar sprake van een echte transitie is er nog niet”, ziet Han. “We focussen massaal op duurzaamheid, maar dat betekent alleen maar dat je de zaak niet verder om zeep helpt. Terwijl de insteek regeneratief zou moeten zijn: hoe kunnen we door middel van voedselproductie op sociaal, ecologisch en economisch vlak waarde toevoegen aan een regio?”
Om regeneratie te normaliseren, moeten we eerst de stap maken van een anoniem naar een verbonden voedselsysteem, weet Han. “In het huidige systeem zijn boeren overgeleverd aan de supermarkt en hun lage inkoopprijzen, waardoor ze in veel gevallen niet anders kunnen dan niet-duurzame keuzes maken. Maar zodra je de relatie tussen producent en consument herstelt, en burgers zelfs mede-eigenaar maakt van de boerderij, kunnen boeren heel anders te werk gaan.” Een goed voorbeeld hiervan is Community Supported Agriculture, waarbij een groep mensen bij aanvang van het seizoen voor (een deel van) hun voedselpakket betaalt, en zo meedeelt in zowel de lusten als de lasten. Han: “Zo vindt landbouw veel meer in dialoog plaats. Wat gaan we dit jaar verbouwen? En hoe gaan we dat doen?”
Uitgelichte quote
We moeten de regeneratieve praktijk zichtbaar maken en monitoren. Zodat niemand het nog kan wegzetten als gerommel in de marge
De regeneratieve CSA-tuin van boerderij Bodemzicht. Foto door: We Are The Regeneration
Een rondleiding in de CSA-moestuin van Bodemzicht. Foto door: We Are The Regeneration
Regeneratie een podium bieden
“Het is belangrijk om de regeneratieve praktijk zichtbaar te maken. Hoe werkt het, waarom kiezen boeren ervoor en wat zijn de effecten op het klimaat, biodiversiteit, het welzijn van de boer en onze eigen gezondheid?”, vertelt Han. Hierin ziet hij een belangrijke rol weggelegd voor de wetenschap. “Daar begint het mee: een podium bieden, een stem geven én monitoren. Zodat niemand het nog kan wegzetten als idealistisch gerommel in de marge.”
Daarnaast is duidelijk beleid nodig, zodat boeren die vooruit willen dat ook kunnen. “We hebben in de zomer van 2020 een enquête uitgezet onder zo’n 1200 boeren met de vraag of ze aan de slag zouden willen met Groenblauwe Diensten die gesubsidieerd worden door de overheid, zoals landschapsbeheer. Een aanzienlijk deel geeft aan bereid te zijn om in natuurinclusieve veranderingen te investeren, mits het om contracten van twintig of dertig jaar gaat. Zodat ze weten: dit is gegarandeerd en ik ga het niet voor niks doen.”
Eetcultuur
Ook burgers kunnen bijdragen aan de regeneratieve transitie, bijvoorbeeld door de eetcultuur zoals ze die in Frankrijk of Italië kennen te omarmen. “In Nederland geven we gemiddeld slechts acht procent van ons inkomen aan eten uit, en dan nog hebben we constant het gevoel dat alles te duur is”, legt Han uit. “Terwijl mensen in Zuid-Europa trots zijn op hun streekproducten. Ze voelen zich ermee verbonden en zijn bereid een eerlijke prijs te betalen voor goed eten. Met als gevolg meer biologische, biodynamische en regeneratieve landbouw. Daar moeten we ook in Nederland naartoe.”
Meer weten? Lees het verhaal van hoogleraar agro-ecologie Pablo Tittonell, die uitlegt waarom regeneratieve landbouw de enige manier is om de wereld te voeden.
