Daan van Diepen & Matthijs Westerwoudt
Activiteiten:Biodiversiteitsherstel
Initiatiefnemer:Daan van Diepen & Matthijs Westerwoudt
Start:2018
Plaats:Overal in Nederland
Introductie
"Nederland bungelt onderaan de ranglijst als het aankomt op biodiversiteit. Als je dat wilt veranderen, moet je beginnen bij de grootste landgebruiker: de boer", stelt Matthijs Westerwoudt. Daarom startte hij samen met Daan van Diepen Wilder Land: een bedrijf dat boeren fatsoenlijk betaalt om onbespoten inheemse gewassen te verbouwen en daar vervolgens gezonde producten van maakt. "We willen een soort regeneratieve Unilever worden."
Wilde kamille. Fotograaf: Anna Tsukanova
“De Amerikaanse eik staat al honderden jaren in het landschap, maar is een exoot, en trekt daardoor slechts vijftien verschillende insecten aan. Terwijl er op de inheemse Europese eik wel 450 soorten insecten afkomen”, vertelt Matthijs Westerwoudt, medeoprichter van Wilder Land. “Meer inheemse planten, kruiden en bomen, dat is de meest efficiënte manier om biodiversiteit te vergroten, omdat ze zoveel insecten aantrekken. En als je insecten hebt, volgen andere soorten zoals vogels vanzelf.”
Het probleem is dat er in ons door monoculturen gedomineerde landschap weinig plek is voor (inheemse) biodiversiteit. “Hierdoor is het voor insecten vrijwel onmogelijk om voedsel te vinden, waardoor niet alleen de vitaliteit van de natuur, maar ook onze voedselproductie in het geding komt”, zegt Daan van Diepen, de compagnon van Matthijs. “Zonder bijen kunnen we tomaten of aubergines bijvoorbeeld niet telen. Om te overleven zijn we als mensen dus direct afhankelijk van biodiversiteit.”
Toch is zomaar ruimte creëren voor inheemse soorten op het land van boeren geen optie. “Zij kunnen alleen aan de slag met dingen als kamille, weegbree en paardenbloem als ze ervoor betaald krijgen, want dan worden het gewassen. Anders blijft het onkruid en daar hebben ze geen plek voor, omdat ze al bijna niks verdienen”, aldus Matthijs. “Hierdoor wisten we: we moeten een businessmodel voor biodiversiteit creëren.”
Uitgelichte quote
Al na een paar maanden zie je de bijen, bloemen, vlinders, konijnen en groepen vogels terugkeren
Eerlijke prijs voor biodiversiteit
Inmiddels betaalt Wilder Land tientallen boeren een eerlijke prijs (die hoger ligt dan de marktprijs) om op hun land inheemse kruiden, planten, struiken en bomen te verbouwen. Van de oogst maakt het regeneratieve bedrijf onder andere kruidenthee, kombucha, bier, siroop en granola. “We werken samen met thee-sommeliers, bierbrouwers, siroopmakers en bakkers, zodat wij ons kunnen focussen op het creëren van markt voor inheemse producten”, vertelt Matthijs. “Eigenlijk willen we een soort regeneratieve Unilever worden, waarvan je bij ieder product zeker weet: dit draagt bij aan natuurherstel.”
De inheemse planten, kruiden en bloemen van Wilder Land trekken biodiversiteit aan. Foto door: Wilder Land
Daan van Diepen in het 'wilde land'. Foto door: Wilder Land
Veerkracht
Het bijzondere aan de natuur is haar veerkracht, weten Daan en Matthijs inmiddels. Want zodra je ruimte voor biodiversiteit creëert, keren soorten terug. “Dat zie je heel duidelijk gebeuren bij de boeren met wie wij samenwerken”, vertelt Daan. “Al na een paar maanden zie je er bijen, bloemen, vlinders, konijnen en groepen vogels. Terwijl het op de naastgelegen boerderij – waar de inheemse gewassen niet staan – stil blijft.”
Dit komt ook omdat Wilder Land – naast inheems – kiest voor onbespoten gewassen, die boeren niet in een monocultuur, maar in stroken inzaaien. “Toch maakt het ons niet uit of je biologisch of gangbaar bent”, benadrukt Matthijs. “Bij ons kunnen boeren de eerste stap zetten richting biodiversiteit en als dat bevalt ook een tweede of zelfs een derde.” Zo zijn sommige Wilder Land boeren, die ooit begonnen met een paar stroken inheemse kruiden en bloemen, inmiddels druk met agroforestry. Daarnaast steken buren-boeren elkaar regelmatig aan, ziet Daan: “Zodra je ziet hoe waardevol het is om met de natuur samen te werken, wil je het zelf ook proberen.”
“Als consumenten kiezen voor onbespoten kamille uit Nederland, of hazelnoten van Nederlandse agroforestry-boerderijen, dan ontstaat er daarvoor ruimte in het landschap, zo simpel is het”, stelt Matthijs. “Een boer wil namelijk gewoon gewassen grootbrengen en daar een eerlijke boterham aan verdienen. Dus als zij kunnen leven van onbespoten inheemse gewassen, dan doen ze dat.”
Uitgelichte quote
Supermarkten willen de prijzen drukken, maar niet op hun eigen winstmarge inleveren, dus leggen ze de rekening bij de boer. En die legt ‘m vervolgens noodgedwongen bij de natuur
True pricing
“De grote paradox van deze tijd is dat het ook voor ons economisch veel gunstiger zou zijn als we al onze kruiden uit India zouden halen. Of als we één Nederlandse boer zouden betalen om een monocultuur kamille te produceren”, deelt Matthijs. “Ecologisch zijn onze producten heel efficiënt, maar economisch heel inefficiënt, omdat de daadwerkelijke kosten van transport of biodiversiteitsverlies niet in de prijs van bespoten producten uit Verweggistan worden meegenomen.”
“Supermarkten willen de prijzen drukken, maar niet op hun eigen winstmarge inleveren, dus leggen ze de rekening bij de boer. En die legt ‘m vervolgens noodgedwongen bij de natuur, om rond te kunnen komen”, vult Daan aan. “Daarom zijn wij continu bezig met: welke prijs moeten we de boer betalen zodat die wél aan de slag kan met biodiversiteit, maar wij tegelijkertijd ook op een prijs uitkomen waardoor consumenten onze producten blijven kopen. Dat is een ontzettende puzzel, maar uiteindelijk wel mogelijk.”
Strokenteelt op een boerderij waar Wilder Land mee samenwerkt. Foto door: Wilder Land
De kracht van lokaal
Volgens Daan en Matthijs moeten mensen weer het land op, verbonden raken met hun voedselproductie en de boer ontmoeten. Matthijs: “Ga een keer oogsten, ga een keer kijken, praat met je boer. Dan zie je de vlinders, bijen en insecten, maar ook hoeveel werk het is om in harmonie met de natuur voedsel te produceren. En ben je misschien eerder bereid om de echte prijs voor je boodschappen te betalen.”
“Uiteindelijk is dat de grote uitdaging: hoe kunnen we ervoor zorgen dat mensen voor lokaal en regeneratief voedsel wíllen kiezen?”, ziet Daan. Daarvoor is volgens hem ook een andere basishouding nodig: “Er zit ruim vier miljard jaar kennis in de natuur over hoe we dingen het beste kunnen aanpakken. Als je je daarin verdiept, kun je een wezenlijk verschil maken. Dat wil ik de rest van mijn leven blijven doen.”
Over een jaar of tien wil Wilder Land niet alleen eetbare producten van inheemse gewassen creëren, maar ook aan de slag met verzorgingsproducten. “En uiteindelijk willen we ook niet-eetbare én niet-smeerbare inheemse planten, kruiden en bomen een plek geven in het Nederlandse landschap, bijvoorbeeld door recreatie en agroforestry te combineren”, droomt Matthijs. “Zodat we de natuur ook weer leren waarderen – niet om wat die voor ons produceert – maar puur om wat die natuur in zichzelf is.”
De ijsthee van Wilder Land. Fotograaf: Diane van der Marel
Daan en Matthijs op kantoor. Fotograaf: Diane van der Marel
Zelf bijdragen aan meer biodiversiteit?
– Doe je boodschappen bij Wilder Land of een biologische, biodynamische of regeneratieve boer. Je vindt ze op onze kaart
– Wip je tegels uit je tuin, vermijd pesticiden en kunstmest, snijd je regenpijp af en zaai inheemse bloemen, kruiden, planten of bomen. Vergroen als je toch bezig bent ook gelijk je straat, buurt of stad
– The Pollinators organiseert regelmatig acties die biodiversiteit een flinke boost geven. Op hun website vind je tevens inheems biologisch bloemzaad. Ook bij Cruydt-Hoeck kun je terecht voor biologische inheemse planten en zaden
– Ken je de Bee Foundation al? Zij leggen bijen-oases aan en hebben een bijen-academie
– Wouter van Eck en Mark Venner zetten zich in voor meer agroforestry en voedselbossen in Nederland, onder andere via advies en educatie. Ook de webinars van Weerwoud zijn een aanrader
– Met Soil Heroes helpt Mellany Klompe boeren om meer biodiversiteit te creëren. Wist je dat dit niet alleen voor minder kosten, maar ook voor een hogere opbrengst zorgt? Je leest er alles over in haar pioniersverhaal
Oorspronkelijk gepubliceerd op: 12 maart 2023. Laatste update: 7 februari 2024.
