Mark Venner

“Regeneratie betekent weer zo gaan leven dat onze acties aansluiten bij de enige realiteit die we hebben, namelijk: de ecologische realiteit”, vertelt Mark Venner na een lange dag op het land. “Voor boeren houdt dit in: kijken welke vorm van landbouw het beste past bij de ecologische omstandigheden van jouw land en daarop inspelen. Anders put je het landschap uit, omdat je het dwingt iets te doen waar het simpelweg niet voor gemaakt is.”

Sinds 1818 runt de familie Venner een boerderij op de Leukerweg in het Limburgse Baexem, een kerkdorpje tussen Roermond en Weert. “Hier op de zandgronden is het lastig om gras te produceren, vooral tijdens droge zomers. Daarom koos mijn betovergrootvader voor een kleinschalig gemengd bedrijf met varkens, kippen en koeien”, legt Mark uit. “Doordat schaalvergroting de kop opstak, besloot mijn opa in 1973 over te stappen op melkvee: 25 hectare grasland met vijftig melkkoeien en wat jongvee. Daar is mijn vader mee verdergegaan, maar eigenlijk was het nooit genoeg. Dat je ergens zoveel tijd en energie instopt en er onderaan de streep uiteindelijk toch zo weinig overblijft, dat is de pijn van heel veel boeren.”

Boerenzoon én boswachter

“Ik ben opgegroeid als boerenzoon, maar opgeleid als boswachter. In het bos zag ik de logica en systematiek van diversiteit die ik niet op de boerderij terugzag. Tegelijkertijd focussen natuurorganisaties zich enkel op beschermd natuurgebied, terwijl dat oppervlak veel te klein is om de klimaat- en biodiversiteitscrisis het hoofd te bieden”, legt Mark uit. Met agroforestry wil hij landbouw, natuur én economie verenigen. “Het zijn landbouwtechnieken die de logica van het bos vertalen naar het land. Dat is niet alleen goed voor de bodem en biodiversiteit, maar ook voor de oogst en daarmee voor het inkomen van de boer.”

Eetbaar landschap

“Toen ik mijn vader laatst rondleidde over het land en hem vertelde hoe het landschap eruit komt te zien, zei hij: ‘Dan moet ik toch nog maar even blijven leven.’ Het voedselbos is pas een paar jaar oud, maar nu al staan er elzen van vijf meter. Daar hoor je krekels, zie je vlinders en vind je sporen van vossen en dassen. Dat contrast tussen agroforestry en grasland zal over vijf jaar alleen maar groter zijn”, deelt Mark enthousiast. “En over dertig jaar … dan loop je door een eetbaar landschap dat er niet alleen prachtig uitziet, maar ook economisch uitstekend functioneert.”

“Ik wil met boeren over het land kunnen lopen en ze vervolgens – met een glaasje sap uit de boomgaard – de pikzwarte cijfers kunnen laten zien”, gaat Mark verder. “Zodat ze in het landschap ervaren wat er agro-ecologisch mogelijk is en op papier zien dat het ook financieel werkt. Alleen zo kunnen we de transitie van gangbaar naar agroforestry echt grootmaken.”

Limburg heeft daarin een unieke positie, ziet Mark, omdat de provincie van nature bosrijk is. Daardoor hebben boeren die bomen willen planten een stuk minder gedoe met bestemmingsplannen. Mark: “Het zou dus zomaar dé agroforestry provincie van Nederland kunnen worden.” Onder de vlag van Food Forest Factory helpt hij Limburgse boeren samen met Erik Rietjens om over te schakelen. “Inmiddels zijn negentig hectare in transitie, waarvan dertig hectare voedselbos en zestig hectare andere vormen van agroforestry. Allemaal projecten met intrinsiek gemotiveerde boeren die lange termijn aan de slag willen op minimaal vijf hectare.”

Hoe meer boeren het voortouw nemen, hoe hoopvoller Mark zich voelt over de hele landbouwtransitie. “Volgens mij is het net zoals bij een school vissen. Zodra er genoeg linksaf gaan, klapt ineens de hele school om.”

Aan de slag

Wil jij als boer ook aan de slag met agroforestry? Hier kan je terecht:

– Voor boeren in Limburg, neem contact op met Mark en Erik via Food Forest Factory.
– Wouter van Eck van Stichting Voedselbosbouw helpt boeren in heel het land verder.
– Op boerderij Bodemzicht in het Nijmeegse Malden kun je een opleiding volgen waarin je aan de slag gaat met een regeneratief businessplan. Ook geven Anne van Leeuwen en Ricardo Cano advies op maat.
– Impact investeerder en boer Maarten van Dam verenigt ecologie en economie op Schevichoven. Met Farm with Nature (Farwin) helpt hij andere boeren om hetzelfde te doen.
– Wil je je verder verdiepen in holistische begrazing en silvopastures? Neem dan contact op met Sanne Beld van ‘Met Natuur Mee’: dé expert in Nederland op dit gebied.

Zit jij als boer middenin de transitie naar agroforestry? Of run je een agroforestry-boerderij die onze aandacht verdient? Stuur een e-mail naar nadine@decadeofaction.co.

Oorspronkelijk gepubliceerd op 16 november 2022. Laatste update: 9 augustus 2023