Jaap Fris & Niels Moshagen

Systemen en concepten vanuit de mens ontwerpen, dat deden Jaap Fris en Niels Moshagen als human-centred designers altijd. Totdat ze een ecologisch perspectief aannamen, en zagen hoe beperkt hun werkwijze was. Jaap: “We zijn als mens niet de enige of belangrijkste soort, maar slechts één van de vele delen van het ecosysteem Aarde. Dus hebben we onszelf afgevraagd: hoe kunnen we het leven centraal zetten?”

Al snel komt het duo uit bij regeneratieve landbouw, want: dat gaat niet over een beetje groener, maar neemt het geheel aan relaties tussen alle levende wezens op een plek als uitgangspunt. “Ik weet nog dat we na een vrije dag weer op kantoor kwamen. Niels had zich ingeschreven voor een cursus burgerboeren en ik had op precies dezelfde dag honderd vierkante meter moestuin tot mijn beschikking gekregen”, vertelt Jaap. “Toen hebben we elkaar omhelsd en gezegd: dit is het teken dat we zelf regeneratief boer moeten worden.”

Om dit mede-eigenaarschap toegankelijk te maken voor elke portemonnee, verkennen Jaap en Niels vormen van solidaire betaling: “We denken aan betaling naar draagkracht. Iedereen zou een gezond en gelukkig leven moeten kunnen leiden, niet alleen de elite.”

Alhoewel Jaap en Niels nog druk zijn met de precieze invulling van de boerderij, zien ze sowieso een divers systeem voor zich, waarin een tuinderij vol groentes, klein vee en eetbare struiken en bomen samenkomen. “Hoe meer componenten, hoe beter, want als de opbrengst van het één tegenvalt, kun je dat met een ander deel opvangen”, aldus Jaap. Ook wordt de boerderij naarmate hij groeit ecologisch gezonder, en dus extensiever: “Als boer hoef je er dan steeds minder uren in te steken, omdat de natuur en de bodem het meeste werk doen. Dat creëert ruimte voor het organiseren van andere activiteiten.”

“Het lijkt me fantastisch als mensen ’s ochtends meewerken op de boerderij en ’s middags een workshop krijgen over hoe ze de regeneratieve principes die ze net in de praktijk hebben gebracht kunnen toepassen in hun eigen organisatie of leven”, droomt Jaap. “Regeneratie is een verhaal van hoop, en iedereen die een regeneratieve boerderij bezoekt raakt verbonden met dat verhaal en geeft het weer door. Zo kunnen we de hele economie stap voor stap regeneratief maken.”

“Ik heb me ontelbare keren afgevraagd hoe het mogelijk is dat het zó makkelijk is om iets destructiefs te doen, terwijl het je zo lastig wordt gemaakt als je iets moois wilt creëren”, vertelt Jaap over de downs van de afgelopen jaren. Het contact met andere regeneratieve boerderijen als Bodemzicht hielp hem hierdoorheen. “Dan wist ik weer: we zijn niet destructief van nature, maar uit gewoonte. Onze diepste menselijke natuur ís namelijk regeneratief. Dat merk je meteen als je met regeneratie aan de slag gaat: het voelt als thuiskomen.”

Tekst door: Nadine Maarhuis
Fotografie door: Gabriela Hengeveld