Mark Aink: “We zitten niet in een klimaatcrisis, we zitten in een verbindingscrisis”

Wat is de kern van de transitie waar Decade of Action zich sterk voor maakt?

“In essentie gaat het om de waarden en cultuur die ten grondslag liggen aan onze economie. Die gaat nu ten koste van de natuur, van de planeet, en daarmee ook ten koste van onszelf. Dat weten we al jaren, decennia zelfs, en we zitten midden in de gevolgen: klimaatcrisis, natuurvernietiging, vervuiling, verlies van biodiversiteit, een stikstofcrisis, een watercrisis en een gezondheidscrisis. Maar de transitie naar iets anders gaat veel te langzaam. Wij helpen die transitie te versnellen. Een transitie naar een ecology economy: een economie die niet ten koste van de natuur gaat, maar met haar samenwerkt, die kiest voor het leven. Een cultuur waarbij we gaan van degeneratie naar regeneratie. Van afscheiding van de natuur naar onderdeel zijn van de natuur.”

Waarom duurt het zo lang voor die verandering realiteit wordt?

“Er bestaan al heel lang milieubewegingen, pioniers en mooie duurzame initiatieven en bedrijven, maar ze blijven allemaal gescheiden van elkaar aan hetzelfde doel werken op relatief kleine schaal. En zijn zo geen volwaardige partij voor de conservatieve krachten die het oude systeem intact willen laten, omdat zij daar baat bij hebben. Alleen door samen te werken en krachten te bundelen, ontstaat een beweging die zo groot is dat zij onomkeerbaar is. Dat is waar wij de focus op hebben.”

Welke krachten zou je allemaal gebundeld willen zien?

“Lang dacht ik, ook door mijn achtergrond in reclame en het bedrijfsleven, dat de transitie het snelst zou verlopen via bedrijven, omdat zij snel verandering in gang kunnen zetten en innovatief zijn. Maar gaandeweg ben ik ervan overtuigd geraakt, dat dat niet genoeg is. We hebben iedereen nodig voor die versnelling; bedrijven, de overheid, burgers, activisten, wetenschappers, milieu- en natuurorganisaties. In de verbinding van al deze partijen zit een enorme potentiële kracht voor verandering.”

Je hebt het over een ‘systeemverandering’. Hoe verander je een systeem?

“De Amerikaanse schrijver Charles Eisenstein zegt: “How do we change the world? Change the stories. Problems rest on top of systems, systems rest on top of stories.” Het gaat erom dat we andere verhalen gaan vertellen over onze plaats op de wereld, over onze relatie met de natuur en over de nieuwe wereld die daaruit voortkomt. Niet denken dat we zijn afgescheiden van de natuur, maar ons weer realiseren dat we er deel van uitmaken en er dus ook afhankelijk van zijn. Daarbij ben ik ervan overtuigd dat we niet moeten proberen het bestaande systeem te corrigeren, maar er een heel nieuw, aanlokkelijk systeem naast moeten zetten. We willen een nieuw perspectief bieden op dat systeem, want een systeem dat de planeet vernietigt kan nooit de wereld voeden.”

Hoe gaat dat in zijn werk?

“Een nieuw perspectief inspireert om te veranderen. We brengen verbinding tot stand tussen allerlei invalshoeken en gezichtspunten: de kennis van wetenschappers, de wijsheid van inheemse volken, de open blik van jongeren en de innovatiekracht van creatieven, ondernemers en investeerders. Deze beweging, We Are The ReGeneration, brengt pioniers samen die op al die gebieden aan de nodige transitie werken. Slimme, frisse aanpakkers en veranderaars die niet hun moraal over ons uitstorten, maar ons inspireren door de verandering zelf vorm te geven. Doeners inspireren nieuwe doeners: het zijn voorbeelden die je wilt volgen, waar je bij wilt horen. Op ons content-platform https://re-generation.cc/ brengen we de verhalen van de pioniers, zodat hun activiteiten een groeiende groep mensen inspireren. We willen verbinden en verbeelden, om te versnellen en te veranderen.”

En daarbij onderscheidt We Are The ReGeneration drie kantelpunten in die transitie?

“Re-Connection gaat over onze verbinding, onze relatie met de natuur en de plek van natuur in ons wereldbeeld. Re-Growth richt zich op het herdefiniëren van groei en nieuwe economische modellen die het herstellend vermogen van ecologische systemen ondersteunen in plaats van uitputten. Re-Generation is het herstel en verbeteren van ecologische, economische en sociale systemen. Te beginnen bij ons voedsel- en landbouwsysteem. We pakken dat als eerste op omdat we daarmee meteen een heel groot monster te pakken hebben. Voeding staat dicht bij mensen, en de issues in de landbouw zijn voor Nederland heel urgent. Ver voordat stikstof een kwestie werd, waren er al problemen met biodiversiteit, gezondheid, dierenwelzijn, waterkwaliteit, en boeren die niet betaald werden.”

Decade of Action is een ‘doe-tank’, geen ‘denk-tank’. Wat betekent dat?

“We weten alles al als mensheid, alle kennis is voorhanden. De technieken zijn er, de oplossingen zijn er. Maar we blijven als junkies hangen aan het oude systeem. Dus het wordt tijd voor actie; voor een grote culturele omslag. Door de doeners te laten zien en aan het woord te laten, inspireren we een groeiende groep van mensen die ook mee willen doen. Je kunt niet verwachten dat mensen veranderen als zij niet weten waar naartoe. De daadkracht van de doeners is nodig als lichtend voorbeeld. Dus we vinden de pioniers, verbinden ze, verbeelden hun verhaal, versnellen de groei van de beweging en daarmee bewerkstelligen we samen de verandering naar de wereld waarin we willen leven.”

Waarom geeft Decade of Action zichzelf ‘slechts’ tien jaar de tijd om zo’n enorme systeemverandering voor elkaar te krijgen?

“Als we in tien jaar de veranderingen niet hebben ingezet, is de mensheid sowieso de klos. We hebben die termijn zelfs statutair laten vastleggen, om te voorkomen dat we een doel op zich worden, of aan het pluche blijven hangen. In 2030 houdt Decade of Action op te bestaan. Aan de ene kant ben ik ontevreden en onrustig over hoe traag de verandering gaat, maar aan de andere kant gaat het ongelofelijk snel en zie je overal gelijkgestemden. We verbinden alle partijen en organisaties die wél willen. We zijn ook in gesprek met beleidsmakers binnen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Daar kwamen we niet binnen bij de top, maar via een stagiair. Dit is een beweging die van hart tot hart, van mens tot mens gaat.”

De inzichten van inheemse volkeren spelen een belangrijke rol in de transitie. Hoe ben je daarmee in aanraking gekomen?

“Ik heb een achtergrond in reclame en was ooit met een klant op een congres in Cambridge. In het hotel hielp ik een oude, kleine man met een paardenstaart, die verdwaald leek, om zijn kamer te vinden. Bleek dat een dag later de keynote speaker te zijn; Oren Lyons, een faith keeper van de Turtle Clan van de Onondaga Nation, en bovendien VN-adviseur op het gebied van inheemse volken. Toen hij begon te spreken, voelde ik de energie in de zaal letterlijk veranderen. Hij sprak aanvankelijk in zijn eigen taal, dus ik kon hem niet verstaan. Maar ik begreep hem wel.”

Wat deed hij dan precies?

“Hij begon met een dankwoord aan alles om hem heen. Hij noemde het gras, de windrichtingen, de zon, de rivier, de vogels, enzovoort. Later ging het over ons beeld van de natuur. Hij zei bijvoorbeeld: “What your people call your natural resources, our people call our relatives”. Sinds die ontmoeting heb ik iedere keer als ik op reis was contact gezocht met stamhoofden en elders. Bij de Masai in Kenia, de Sami in Lapland, Aboriginals in Australië, andere Native American elders. Hun boodschap is iedere keer: alles is verbonden met elkaar. Wij zijn ook natuur. De kern van het probleem is dat we ons gedragen alsof we er niet bij horen, alsof we geen onderdeel zijn van de planeet. Vorig jaar was Chief Dádá in Nederland; hij is een belangrijke leider van de inheemse acties tegen de ontbossing in het Amazonegebied. Toen ik hem vroeg naar het woord voor ‘natuur’ in zijn eigen taal, antwoordde hij: ‘Home.’ Dat zegt toch alles? Wat mij betreft hebben we geen klimaatcrisis, maar een verbindingscrisis. Daarom zijn inheemse leiders onze grote inspiratiebron en onze gidsen om opnieuw te leren hoe we in verbinding kunnen leven met de natuur. Want pas dan gaan we de schoonheid weer zien, ons weer verantwoordelijk voelen en het wonder van het leven weer koesteren.”

Je hebt jarenlang als strateeg met de grootste internationale bedrijven in de ‘keuken van het kapitalisme’ kunnen kijken. Heb je daar gezien hoe het niét moet?

“Nee, ik heb daar gezien hoe het wél moet. Bedrijven als Apple en Nike bouwen niet aan een sterk merk, ze bouwen aan een sterke cultuur. Net als Patagonia, begonnen ze met een niche-positionering en groeiden met een sterke cultuur-gedreven missie en hele onderscheidende, uitgesproken communicatie uit tot de mooiste en grootste merken ter wereld. Vanuit een niche gingen zij steeds meer behoren tot de populaire cultuur en veranderden deze. Ze trekken daarbij een groep voorlopers aan, en dat doen wij nu ook heel bewust. Onze doelgroep bestaat uit wat we noemen Cultural Creatives: mensen die gelijkheid, gezondheid, bewustzijn, biodiversiteit, rechtvaardigheid, balans, een vitale natuur belangrijk vinden. Deze mensen worden niet gekenmerkt door bepaalde demografische gegevens, maar door hun waarden en hoe ze in het leven staan.”

Je bent nog steeds een reclameman, maar nu voor een ander doel?

“Er zijn zeker overeenkomsten tussen mijn werk toen en nu. Ik ben vooral nog steeds gefascineerd door wat mensen beweegt en hoe dat kan leiden tot verandering. En we willen nog steeds mensen met een verhaal verbinden en dat aanstekelijk neerzetten. Alleen gaat het nu niet om een bepaald merk kopen, maar om de transitie versnellen naar een gezond leven op een gezonde planeet. Onze klant is nu de planeet. En ons verhaal is dat we tien jaar hebben, drie kantelpunten onderscheiden en dat we ons in eerste instantie richten op Nederland en op regeneratieve landbouw. Het einddoel is een leven in balans met de planeet.”

Zie je bereidheid om dat verhaal te omarmen, gegeven het huidige politieke- en bestuurlijke klimaat?

“Politiek en bestuurlijk gezien zal het nog wel even chaos blijven. Het zou goed kunnen dat het eerst nog erger wordt voordat het beter wordt. Er is vaak eerst een fase van chaos nodig voor een nieuw systeem geboren kan worden. De grote ontwikkelingen beginnen niet in de main stream, maar in de niche, in de rafelranden, waar de gekkies en de pioniers actief zijn. De beweging is nu nog een onderstroom, maar gaat een golf worden. Op een gegeven moment slaat die om en verandert dan de cultuur. Vergis je niet, ook al hebben we het over een ongekende cultuuromslag: de geest is al uit de fles.”

Oorspronkelijke publicatiedatum: 21 juni 2023. Laatste update: 5 juli 2024.