Sanne Beld

Grazers zoals koeien trekken van nature in groepen van plek naar plek om zichzelf tegen roofdieren te beschermen. Ze eten, plassen en poepen ergens, stampen het de grond in en komen pas weer terug als er genoeg te eten is en alle mest is opgenomen. “Hierdoor kunnen zowel de koe als het gras floreren”, weet Sanne Beld. De bodem heeft namelijk steeds voldoende tijd om te herstellen voordat de grazers terugkeren, waardoor het gras weer kruidenrijk wordt. En dat is weer gezonder voor de koe. 

Deze symbiotische relatie tussen gras en grazer is miljoenen jaren oud. Ze zijn samen geëvolueerd en daardoor volledig op elkaar ingesteld. “Het gaat zelfs zover dat je in het maagsysteem van een herbivoor exact dezelfde bacteriën vindt als in het bodemleven”, legt Sanne uit. “We doen dus altijd heel negatief over mest, maar als je de natuurlijke relatie tussen gras en grazer herstelt, is het goud voor je bodem.”

In het huidige landbouwsysteem is echter niks meer over van deze natuurlijke gang van zaken. We houden te veel dieren op een verkeerde manier, waardoor de bodem de mest never nooit kan opnemen en we een gigantische stikstofcrisis hebben. “Een ander probleem is de manier waarop we koeien in het weiland zetten”, zegt Sanne. “Koeien grazen altijd eerst de grassoorten af die ze het lekkerst vinden, en iedere keer als dat weer opkomt grazen ze het opnieuw kort af. Maar wat boven de grond gebeurt, gebeurt ook onder de grond. Dus de wortels worden heel kort, waardoor de bodem minder koolstof en water kan vasthouden. Tegelijkertijd overwoekeren de soorten die ze niet opeten hele gebieden, want die blijven maar doorgroeien.”

Op haar regeneratieve boerderij Met natuur mee gaat Sanne terug naar de ecologische kern. In plaats van koeien toegang te geven tot het hele weiland, bootst ze het natuurlijke kuddegedrag van grazers na door ze elke dag naar een nieuw stukje te verplaatsen. Holistische begrazing, heet dat. Zo wordt over- en onderbegrazing voorkomen, blijft de bodem gezond, zijn pesticiden en kunstmest overbodig en hebben de koeien toegang tot een divers dieet van gras, bloemen en medicinale kruiden. Sanne: “Als je dit systeem goed toepast hoef je niet te ontwormen, geen antibiotica te geven en zijn je veeartskosten vele malen lager.”

Silvopasture

Bijvoeren met krachtvoer is bij holistische begrazing tevens overbodig, mits je voor een natuurlijk ras kiest, weet Sanne. “Sommige rassen zijn zo doorgefokt dat ze onnatuurlijk veel melk en vlees produceren, waardoor ze niet meer op gras en kruiden kunnen leven. Maar er zijn nog genoeg rassen die je kunt toevoegen in dit systeem. Mijn Lakenvelders doen het er bijvoorbeeld prima op.”

Na jaren pionieren heeft Sanne inmiddels koeien, varkens en kippen die allemaal regeneratief grazen. De komende jaren wil ze een ware silvopasture creëren door in het weiland notenbomen, fruithagen en bessenstruiken aan te planten. Sanne: “Zo hebben de dieren straks ook toegang tot bladeren en overgebleven oogst. En de mest is weer compost voor de gewassen.”

Benieuwd hoe een silvopasture eruit kan zien? Deze video geeft je een idee. En in dit artikel lees je meer over silvopastures.

Bufferboerderij

“In Nederland denken we enorm in hokjes. Dit gedeelte is voor landbouw, dat voor natuur. Hierdoor heb je immense monoculturen vol pesticiden pál naast beschermde Natura 2000 gebieden. De natuur lijdt hier enorm onder, want die chemische middelen lekken aan alle kanten uit”, vertelt Sanne. Doordat ze jarenlang bij Staatsbosbeheer heeft gewerkt, ziet ze een oplossing: het inbouwen van beschermende bufferringen door de grond rondom natuurgebieden aan natuurinclusieve boeren te verpachten. Sanne: “Op monoculturen hebben wilde dieren en insecten niks te zoeken. Maar zodra je met de natuur mee boert, komen ze meteen terug. We moeten landbouw en natuur weer verenigen, in plaats van uit elkaar trekken.”