Ties, Jonathan, Benthe & Kirsten

Na een periode van klimaatactivisme is Ties Temmink op zoek naar een verhaal van hoop. Hij volgt een permacultuur-opleiding en duikt in de wereld van regeneratieve landbouw. “Dat was fantastisch, maar ik dacht steeds: wat heeft boer André met drie honderd hectaren eraan dat hij een voedselbos zou kunnen beginnen? Die stap is veel te groot.” Bij toeval stuit hij op het werk van de Amerikaanse bodemwetenschapper Elaine Ingham: “Zij laat zien hoe conventionele boeren die jarenlang gespoten hebben de bodembiologie weer centraal kunnen stellen, zonder financieel in te leveren. Toen wist ik: haar methode wil ik naar Nederland halen.”

Een gezonde bodem kent allerlei voordelen, zoals koolstofopslag, meer biodiversiteit en voedingsrijke gewassen. Ties: “Het probleem is dat we op een chemische manier naar de bodem zijn gaan kijken, waardoor we de ecologische intelligentie van de bodem uit het oog zijn verloren. We doen alsof kunstmest en pesticiden de heilige graal zijn, terwijl die er juist voor zorgen dat de bodem nooit haar volwassen, veerkrachtige fase kan bereiken.”

Dat zit zo: een jong bodemecosysteem bevindt zich in de zogenaamde pioniersfase. Tijdens deze fase zijn gewassen kwetsbaarder voor plagen en ziektes. Ook zit de bodem vol onkruid: pioniersplanten. Als je de bodem met rust laat, ontgroeit ze deze fase vanzelf en ontstaat een ecosysteem dat alsmaar levendiger, veerkrachtiger en productiever wordt. “Maar door het gebruik van chemische middelen en intensieve grondbewerking, krijgt de bodem nooit de kans deze volwassen fase te behalen”, legt Ties uit. “Daardoor ben en blijf je als boer afhankelijk van kunstmatige inputs om te kunnen produceren.”

Compost en bladbemesting

Ties laat zich inspireren door een combinatie van het gedachtengoed van de eerder genoemde Amerikaanse bodem-wetenschapper Elaine Ingham en teler John Kempf. “Elaine laat zien hoe je met het juiste type compost het juiste bodemleven aan een bodem kunt toevoegen. Want een boomgaard vraagt om een heel ander type bodembiologie dan een akker of een weiland”, vertelt Ties. John Kempf voegt daar het belang van bladbemesting aan toe: “Sinds 2007 heeft hij in Amerika bijna één miljoen hectaren in regeneratief beheer genomen. Hij richt zich onder andere op fotosynthese, want dat zorgt ervoor dat planten het bodemleven met suikers in stand kunnen houden. Maar een plant kan alleen aan fotosynthese doen als die toegang heeft tot nutriënten, en die zitten enkel in een levende bodem. Met bladbemesting kun je deze cirkel doorbreken: dan geef je de planten de nutriënten die ze nodig hebben en komt het hele systeem weer op gang.”

Onder de vlag van stichting In Goede Aarde testen Ties en zijn compagnons Jonathan Loogman, Benthe van Wallenburg en Kirsten van Reisen deze combinatiemethode van compost en bladbemesting uit op vier akkerbouwbedrijven. Met de pilot willen ze laten zien dat het niet alleen ecologisch aantrekkelijk is om over te stappen op regeneratief, maar ook economisch. Ties: “Voor zover we nu weten hoef je geen grote investeringen te doen en bespaar je kosten omdat natuurlijke middelen goedkoper zijn dan chemische inputs. Bovendien zie je veel voorbeelden waar de productie niet afneemt, maar toeneemt, omdat je bodem steeds gezonder wordt.”

Hierdoor raken boeren vanzelf geprikkeld om verdere stappen te zetten, verwacht Ties: “Wie weet eindigt die akkerbouwer met driehonderd hectaren dan uiteindelijk alsnog met een voedselbos. Maar de weg ernaartoe is financieel én ecologisch winstgevend, dat hebben we nodig.”