Eline Veninga
Activiteiten:Landbouwgrond vrijkopen uit de economie
Initiatiefnemer:Eline Veninga
Start:2021
Plaats:Overal in Nederland en België
Introductie
Regeneratie is als een wedergeboorte, stelt Eline Veninga: van het landschap, de bodem en de gemeenschap die het ecosysteem herstelt. Met stichting Lenteland haalt ze grond uit de economie, om die vervolgens beschikbaar te stellen aan toekomstboeren. Eline: "Als je goed voor de bodem én de gemeenschap zorgt, gaat het vanzelf vliegen."
De no-dig tuinderij van Erve Kiekebos, de eerste Lenteland-boerderij van Nederland. Foto door: Erve Kiekebos
“We weten allemaal dat we de mens de afgelopen honderd jaar veel te centraal hebben gesteld. Regeneratie betekent voor mij een kans om het tij te keren, en ons met meer nederigheid tot het leven op Aarde te verhouden”, vertelt Eline Veninga. Als chef de mission van stichting Lenteland zet ze zich in voor een nieuw normaal in de landbouw. “De natuur is zo ingenieus ontworpen, eigenlijk hoef je als boer alleen maar te faciliteren. Zodra je met de lokale ecologie samenwerkt, kom je in een positieve feedbackloop terecht die alsmaar doorgaat.”
Het besef dat we ons landschap mooier kunnen eten begint in te dalen, en dus willen steeds meer mensen regeneratief boer worden. Maar door de torenhoge grondprijzen is dit ontzettend ingewikkeld. Met hun stamvermogen koopt Lenteland daarom boerderijen op van vijf tot vijfentwintig hectaren op prettige plekken dichtbij woonkernen. Deze matchen ze vervolgens met boeren die zich bij hun aanmelden. Eline: “De boer is creatief eigenaar en verantwoordelijk voor het reilen en zeilen van de boerderij. En door certificaten te kopen kan de lokale gemeenschap mede-eigenaar worden en zo meebeslissen over wat er op de boerderij gebeurt.”
Uitgelichte quote
Toegang tot grond zou onderdeel moeten zijn van ons geboorterecht
De commons
“Waar ik bang voor ben is dat alle levensbronnen op Aarde zoals drinkwater en schone lucht uiteindelijk gekapitaliseerd worden”, deelt Eline. “Dat is met grond ook ooit gebeurd. Iemand heeft daar een keer een hekje omheen gezet en gezegd: Zo, dit is van mij.” Door grond uit de economie te halen, maakt Lenteland een eind aan speculatie en de tendens om vierkante meters voor persoonlijk gewin in te zetten. Want: grond is essentieel voor wonen en voedselproductie. En dus zou toegang tot grond onderdeel moeten zijn van ons geboorterecht.
Naast mede-eigenaar kunnen lokale bewoners ook lid worden van het Community Supported Agriculture model van de Lenteland-boerderijen: mensen betalen voorafgaand aan het seizoen een bepaald bedrag naar draagkracht en delen elke week in de oogst. “Zo willen we de boerderijen toegankelijk houden voor iedereen”, legt Eline uit. Maar ook lokale bewoners die geen mede-eigenaar of lid zijn, zijn welkom: “We willen kijken hoe we mensen op het erf een plek kunnen bieden om hun eigen activiteiten te ontplooien, zoals educatie in het voedselbos of het geven van workshops.”
Uitgelichte quote
Dat moet je als boer aandurven, die overgave dat er voor je gezorgd wordt door het collectief
Van wantrouwen naar vertrouwen
Inmiddels heeft Lenteland in België en in het Nederlandse Empe een boerderij, genaamd Erve Kiekebos. Het nieuwe systeem vraagt volgens Eline om vertrouwen van alle betrokkenen: “Neem de boeren. Die hoeven zich bij ons niet in de schulden te steken, maar ze zijn tegelijkertijd ook geen economisch eigenaar van de grond. De gemeenschap zorgt voor een eerlijk salaris en de boer deelt levenslang in de winst van de boerderij. Als de boer met pensioen gaat streven we naar een passende woonoplossing. Dat moet je als boer dus wel aandurven, die overgave dat er voor je gezorgd wordt door het collectief.”
Hetzelfde geldt voor de gemeenschap: zij betalen als mede-eigenaar of lid een bepaald bedrag en vertrouwen erop dat de boer met hun bijdrage zoveel mogelijk sociale, ecologische en financiële winst probeert te genereren. Eline: “Die solidariteit tussen de boer, de natuur en de klant maakt het juist zo mooi, dat je samen de lusten én de lasten draagt.”
Uitgelichte quote
Het is geen ecologisch hobbyproject, maar een bedrijf dat winst wil maken
De no-dig moestuin van Boerderij Bodemzicht: één van de leerplekken waar je via De Regeneratieve School terechtkunt
100 boerderijen vóór 2030
Kennis van regeneratieve landbouw en ervaring als boer zijn belangrijk, maar ondernemerschap is volgens Eline voor een goede Lenteland-boer minstens even essentieel: “Het is geen ecologisch hobbyproject, maar een bedrijf dat winst wil maken zodat je kunt investeren in de doorontwikkeling en iedereen een fatsoenlijk salaris kunt uitkeren. Plus, dat het financieel werkt maakt dat je inspirerend bent voor gangbare boeren om het ook op deze manier te gaan doen.”
De Regeneratieve School – een decentrale opleiding die Lenteland samen met Bodemzicht heeft opgezet – moet het doel van Lenteland (namelijk: honderd regeneratieve gemeenschapsboerderijen vóór 2030) onder meer mogelijk maken. Daarnaast hamert Eline op het belang van flexibiliteit in (lokale) wetgeving en een focus op verbinding: “Veel gangbare boeren voelen zich in de steek gelaten en hebben geen vertrouwen meer in de overheid en de maatschappij, omdat ze vaak worden weggezet als ‘de oorzaak van alle problemen’. Volgens mij moeten we wegblijven van schuld en als uitgangspunt nemen dat iedereen in essentie graag goed wil doen. Als dat je uitgangspunt is, kan je met openheid van geest met elkaar in contact blijven en de transitie samen vormgeven.”
Als het ons lukt om van regeneratieve gemeenschapslandbouw de norm te maken, is de impact alomvattend, voelt Eline. “Het landschap wordt veel levendiger en gevarieerder, maar ik denk ook dat er minder eenzaamheid zal zijn, meer kwaliteit van leven, dat mensen zich gezonder zullen voelen, en dat er weer verwondering mogelijk is omdat er plekken zijn om te vertragen. Eigenlijk helpt het ons om terug te keren naar de kern van wat het betekent om mens te zijn: in verbinding leven met onszelf, elkaar en de natuur.”
Oorspronkelijk gepubliceerd op 17 april 2022. Laatste update: 7 december 2023.
